Ugur
Administrator
Sumatra ve Malezya arasında bulunan Endonezya'ya bağlı bir ada olan Krakatau adasındaki Krakatau Yanardağı, 1883 yılında beklenmedik bir şekilde faaliyete geçerek yüzlerce nükleer bombanın yaratacağı bir güçle patlamış ve hesaplamalara göre 30 metre yüksekliğinde dev tsunamilerin oluşumuna neden olmuştur. Oluşan bu tsunamiler Karakatau adasını (13 kilometrekare) tamamı ile yutmuştur. Patlama 35.000 kişinin yaşamını yitirmesine neden olmuştur.
Krakatau Yanardağı'nın patlaması ender ulaşılabilen bilimsel verilerin elde edilmesini de beraberinde getirmiştir. Bu patlama sonrasında, volkanik partiküllerin oluşturduğu dev bulutlar, bu bölgeyi yıllarca karanlıkta bırakmış, ayrıca dünyanın atmosfer sıcaklığında 2 santigrat derecelik düşüşe neden olmuştur.
Krakatoa volkanının püskürttüğü lavlar, saatte 100 km hızla gökyüzünde 40 km yükseğe kadar ulaştı ve 36.000 kişinin ölümüne yol açtı. Ama bu patlama sadece yakın çevresini değil dünyanın çok çok uzak noktalarını bile etkiledi. Patlama sırasında meydana gelen ses dalgalarının şiddeti o kadar yüksekti ki 64 km açıktaki bazı denizcilerin kulak zarları yırtıldı.
Ses, 5 bin km uzaktaki Afrika kıyılarından bile duyuldu. Bu o kadar uzun bir mesafe ki patlama Kuzey Kutbu’nda meydana gelseydi, İstanbul dahil tüm Avrupa kentlerinde duyulurdu. Krakatoa volkanının bulunduğu noktada oluşan ses, “ses” tanımının sınırlarına ulaşmıştı.
Sesin şiddeti desibel birimiyle ifade ediliyor. Fısıltılı konuşma ya da hafif horlama 30 db iken evinizdeki sessiz eşyalar 40 db civarında ses çıkarıyor. Yağmurun çıkardığı ses 50 db iken biz insanlar normal bir konuşmada 60 db’lik ses çıkarıyoruz. Arabalar 70 db, kamyonlar 80 db gücünde ses kaynakları. Bu seviyeden sonra çıkan sesler insanlar için zararlı kabul ediliyor. O yüzden gürültülü mekanlarda, çok yoğun trafikte uzun süreler kalmak sadece psikolojik olarak değil biyolojik olarak da zararlı.
Bu desibel ölçeği lineer değil logaritmik. Yani onar onar arttığına bakmayın. Her 10 db’lik artışta biz sesi iki kat güçlenmiş gibi algılıyoruz. Dolayısıyla bir arabanın çıkardığı sese göre 10 db daha az ses çıkarsak da bizim için bu yarı yarıya daha az şiddetli gibi oluyor. Bu şiddetin seviyesi önemli, çünkü bizim iletişim kurmamızı sağlıyor.
Biz belli şiddetteki dalgalar yardımıyla birbirimizi anlıyoruz. Eğer konuşmak yerine çığlık atarsak 60 db yerine 100-110 db ses çıkartabileceğimizden karşımızdakine hiç dokunmadan ona fiziksel olarak zarar verebilme potansiyelimiz var. Konserlerde bu ses şiddeti daha da yükseliyor. Guinness Rekorlar Kitabı’na göre dünyanın en gürültülü müzik grubu Deep Purple. 1972’de Londra’da verdikleri bir konserde 117 db’lik sesle izleyicilerden üç kişinin baygınlık geçirmesine sebep olmuşlar. 2009’da Kiss grubunun Kanada’da verdiği bir konserde 136 db’e çıkılmış ve sadece konsere gidenler değil çevredeki pek çok yerdeki insanların kulaklarında hasar meydana gelmiş. Çünkü 136 db insanın ağrı eşiğinin üstünde kabul ediliyor. Bir jet motorunun çıkardığı ses bu güçte.
Dünyanın en güçlü roketlerinden Satürn 5 fırlatılırken 100 metre uzaktan 170 db ses şiddeti ölçümlenmiş. Krakatoa patladığında 100 metreden değil 160 km uzaktan 170 db şiddetinde ses işitildiği tahmin ediliyor!
O gün volkanın 64 mil açığında seyreden Norham Castle adlı bir geminin kaptanı seyir defterine şu satırları yazmış: “Patlamalar o kadar şiddetli ki, mürettebatımın yarısından fazlasının kulak zarları paramparça oldu. Herhalde kıyamet günü geldi çattı…”
O volkanın kaynağındaki sesin şiddetinin ne olduğu tam olarak bilinmiyor. Bildiğimiz anlamdaki ses tanımının ötesine geçmiş. Çünkü ses dalgaları, çok sayıda molekül içeren yüksek basınçlı alanlardan ve ardından nispeten seyrek olan düşük basınçlı alanlardan oluşur. Ancak belirli bir seviyeye (ki bu tam olarak 194 desibeldir) ulaştığınızda, düşük basınç bölgelerinin tamamen boş olduğu bir nokta gelir – orada hiç molekül yoktur. Teknik olarak ses bundan “daha yüksek” olamaz. Gürültü kaynağında daha fazla enerji varsa, hava molekülleri ileri geri hareket etmek yerine toptan itilir ve ses dalgası bir şok dalgasına dönüşür.
Krakatoa’nın oluşturduğu bu şok dalgaları o gün dünyanın etrafında tam dört kez dolaşmış. Kaynağında 310 db olduğu tahmin edilen bu patlama yüzlerce km ötedeki yerlerden bile bugüne kadar yapılmış en gürültülü konserlerden daha yüksek bir ses olarak duyulmuş.
Kaynak: İnsanlık tarihinde duyulan en yüksek ses! - Barış Özcan , Karakatau - Vikipedi
krakatau1bb0ef34239cf4e1.webp
Krakatoa volkanının püskürttüğü lavlar, saatte 100 km hızla gökyüzünde 40 km yükseğe kadar ulaştı ve 36.000 kişinin ölümüne yol açtı. Ama bu patlama sadece yakın çevresini değil dünyanın çok çok uzak noktalarını bile etkiledi. Patlama sırasında meydana gelen ses dalgalarının şiddeti o kadar yüksekti ki 64 km açıktaki bazı denizcilerin kulak zarları yırtıldı.
Ses, 5 bin km uzaktaki Afrika kıyılarından bile duyuldu. Bu o kadar uzun bir mesafe ki patlama Kuzey Kutbu’nda meydana gelseydi, İstanbul dahil tüm Avrupa kentlerinde duyulurdu. Krakatoa volkanının bulunduğu noktada oluşan ses, “ses” tanımının sınırlarına ulaşmıştı.
Sesin şiddeti desibel birimiyle ifade ediliyor. Fısıltılı konuşma ya da hafif horlama 30 db iken evinizdeki sessiz eşyalar 40 db civarında ses çıkarıyor. Yağmurun çıkardığı ses 50 db iken biz insanlar normal bir konuşmada 60 db’lik ses çıkarıyoruz. Arabalar 70 db, kamyonlar 80 db gücünde ses kaynakları. Bu seviyeden sonra çıkan sesler insanlar için zararlı kabul ediliyor. O yüzden gürültülü mekanlarda, çok yoğun trafikte uzun süreler kalmak sadece psikolojik olarak değil biyolojik olarak da zararlı.
Bu desibel ölçeği lineer değil logaritmik. Yani onar onar arttığına bakmayın. Her 10 db’lik artışta biz sesi iki kat güçlenmiş gibi algılıyoruz. Dolayısıyla bir arabanın çıkardığı sese göre 10 db daha az ses çıkarsak da bizim için bu yarı yarıya daha az şiddetli gibi oluyor. Bu şiddetin seviyesi önemli, çünkü bizim iletişim kurmamızı sağlıyor.
Biz belli şiddetteki dalgalar yardımıyla birbirimizi anlıyoruz. Eğer konuşmak yerine çığlık atarsak 60 db yerine 100-110 db ses çıkartabileceğimizden karşımızdakine hiç dokunmadan ona fiziksel olarak zarar verebilme potansiyelimiz var. Konserlerde bu ses şiddeti daha da yükseliyor. Guinness Rekorlar Kitabı’na göre dünyanın en gürültülü müzik grubu Deep Purple. 1972’de Londra’da verdikleri bir konserde 117 db’lik sesle izleyicilerden üç kişinin baygınlık geçirmesine sebep olmuşlar. 2009’da Kiss grubunun Kanada’da verdiği bir konserde 136 db’e çıkılmış ve sadece konsere gidenler değil çevredeki pek çok yerdeki insanların kulaklarında hasar meydana gelmiş. Çünkü 136 db insanın ağrı eşiğinin üstünde kabul ediliyor. Bir jet motorunun çıkardığı ses bu güçte.
Dünyanın en güçlü roketlerinden Satürn 5 fırlatılırken 100 metre uzaktan 170 db ses şiddeti ölçümlenmiş. Krakatoa patladığında 100 metreden değil 160 km uzaktan 170 db şiddetinde ses işitildiği tahmin ediliyor!
O gün volkanın 64 mil açığında seyreden Norham Castle adlı bir geminin kaptanı seyir defterine şu satırları yazmış: “Patlamalar o kadar şiddetli ki, mürettebatımın yarısından fazlasının kulak zarları paramparça oldu. Herhalde kıyamet günü geldi çattı…”
O volkanın kaynağındaki sesin şiddetinin ne olduğu tam olarak bilinmiyor. Bildiğimiz anlamdaki ses tanımının ötesine geçmiş. Çünkü ses dalgaları, çok sayıda molekül içeren yüksek basınçlı alanlardan ve ardından nispeten seyrek olan düşük basınçlı alanlardan oluşur. Ancak belirli bir seviyeye (ki bu tam olarak 194 desibeldir) ulaştığınızda, düşük basınç bölgelerinin tamamen boş olduğu bir nokta gelir – orada hiç molekül yoktur. Teknik olarak ses bundan “daha yüksek” olamaz. Gürültü kaynağında daha fazla enerji varsa, hava molekülleri ileri geri hareket etmek yerine toptan itilir ve ses dalgası bir şok dalgasına dönüşür.
Krakatoa’nın oluşturduğu bu şok dalgaları o gün dünyanın etrafında tam dört kez dolaşmış. Kaynağında 310 db olduğu tahmin edilen bu patlama yüzlerce km ötedeki yerlerden bile bugüne kadar yapılmış en gürültülü konserlerden daha yüksek bir ses olarak duyulmuş.
Kaynak: İnsanlık tarihinde duyulan en yüksek ses! - Barış Özcan , Karakatau - Vikipedi
