Uzayda Uzun Süre Kalan Astronotların Vücudu Nasıl Değişir?

İnsan vücudu, Dünya’daki yerçekimine göre evrimleşmiştir. Ancak astronotlar, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) gibi yörüngedeki görevlerde aylarca – hatta bazen bir yılı aşkın süre – mikro yerçekimi ortamında yaşarlar. Bu süre zarfında vücutlarında birçok fizyolojik, biyolojik ve psikolojik değişiklik meydana gelir. Uzay yolculuğu, yalnızca teknoloji değil, insan biyolojisi açısından da bir sınavdır.

Kas ve Kemik Kütlesinde Azalma​

Yerçekiminin yokluğunda kaslar daha az çalışır, çünkü vücudu destekleme veya hareket ettirme gereksinimi azalır. Bu durum özellikle bacak ve sırt kaslarında belirgin bir zayıflamaya yol açar. Aynı şekilde kemik dokusu da kullanmadıkça yoğunluğunu kaybeder. Astronotlar, uzayda ayda %1-2 oranında kemik yoğunluğu kaybedebilir. Bu kaybı azaltmak için düzenli egzersiz şarttır.

Sıvı Dağılımında Değişiklik​

Mikro yerçekiminde vücut sıvıları, baş ve gövdeye doğru yeniden dağılır. Bu durum yüzde şişkinlik, burun tıkanıklığı ve kafa içi basıncında artış gibi belirtilere neden olabilir. Aynı zamanda bu basınç, görme bozukluklarına yol açan "uzaya bağlı nöro-oküler sendrom" (SANS) ile ilişkilendirilir.

Kalp ve Dolaşım Sistemi Üzerindeki Etkiler​

Kalp, yerçekimi olmayan ortamda daha az çalışmak zorunda kalır. Uzun süreli görevlerde kalp kası hacminde azalma olabilir. Ayrıca, astronotlar Dünya’ya döndüklerinde ortostatik tolerans (ayakta dururken bayılma eğilimi) problemi yaşayabilirler çünkü vücut yeniden yerçekimine alışmakta zorlanır.

Bağışıklık Sistemi ve Hücresel Düzeyde Değişiklikler​

Araştırmalar, mikro yerçekiminin bağışıklık sistemini zayıflatabileceğini göstermektedir. Ayrıca DNA onarımı, hücre yenilenmesi ve gen ifadesinde de farklılıklar gözlemlenmiştir. NASA’nın "İkizler Çalışması" (Twin Study) bu konuda önemli bulgular sunmuştur: uzaya giden astronot Scott Kelly’nin gen ifadelerinde, Dünya’da kalan ikizine kıyasla farklar tespit edilmiştir.

Ruh Sağlığı ve Psikolojik Etkiler​

Uzun süreli izolasyon, kapalı alanlarda yaşama, Dünya ile sınırlı iletişim gibi etkenler; depresyon, anksiyete ve uyku bozukluklarına neden olabilir. Psikolojik destek ve görev öncesi/sonrası danışmanlık, bu etkileri azaltmak için uygulanır.

Radyasyonun Etkisi​

Dünya atmosferi bizi kozmik ışınlardan korur. Uzayda ise bu koruma kalkar ve astronotlar daha fazla radyasyona maruz kalır. Bu durum, DNA hasarı ve uzun vadede kanser riskinin artması gibi sonuçlara yol açabilir.