Turboprop Motor Nedir?

Turboprop, jet motor teknolojisi ile pervane tahrik sistemini birleştiren hibrit bir motor tipidir. Jet motorlarının yüksek hızlardaki avantajını, pervanelerin düşük irtifa ve hızlardaki verimliliğiyle birleştirir.

Bu motor türü, özellikle düşük ila orta menzilli uçuşlar ve kısa pistli havaalanları için idealdir. Ticari bölgesel uçaklar, askeri kargo uçakları ve tarım/uçuş eğitimi uçaklarında sıkça tercih edilir.

Nasıl Çalışır?​

1. Hava emişi: Motorun ön kısmındaki kompresör, havayı emer ve sıkıştırır.
2. Yakıt enjeksiyonu: Sıkıştırılan havaya yakıt enjekte edilir ve yanma odasında ateşlenir.
3. Gaz türbini: Ortaya çıkan sıcak gazlar, türbini döndürür.
4. Pervane tahriki: Türbinin döndürdüğü şaft, pervaneye güç verir. Çoğu turboprop motor, “reduksiyon dişlisi” ile bu dönüşü yavaşlatarak pervanenin verimli bir hızda çalışmasını sağlar.
5. Artık gaz çıkışı: Jet motorundan farklı olarak itme gücünün %80’i pervaneden gelir, geri kalan %20’si egzoz gazının itişinden sağlanır.

Avantajları​

• Yakıt verimliliği: Özellikle 300–500 knot (550–900 km/s) altı hızlarda jet motorlarına göre çok daha verimlidir.
• Kısa kalkış mesafesi: Daha düşük hızlarda daha fazla kalkış gücü sağlar, bu da kısa pistli alanlarda avantaj sunar.
• Bakım kolaylığı: Genellikle turbojet veya turbofan motorlara göre daha sade bir yapıya sahiptir.
• Yüksek tırmanış performansı: Özellikle askeri nakliye uçaklarında kullanılır çünkü hızlıca yüksek irtifaya çıkabilirler.

Nerelerde Kullanılır?​

Ticari:​

• ATR 72
• De Havilland Canada Dash 8
• Saab 340

Askerî:​

• Lockheed C-130 Hercules
• Airbus A400M Atlas
• PZL M28 Skytruck

Sivil/Hafif:​

• Beechcraft King Air
• Pilatus PC-12
• Cessna 208 Caravan

Zayıf Yönleri​

• Daha düşük hız limiti: Jet motorlara kıyasla maksimum hızı düşüktür. Bu nedenle uzun menzilli ve yüksek hızlı görevler için tercih edilmez.
• Gürültü: Pervaneler, jet motorlarına göre daha fazla dış gürültü üretir.
• Tavan irtifa: Genellikle 25.000–30.000 feet civarında çalışırlar; bu da bazı yolcu uçaklarına kıyasla daha düşük bir seyir irtifasıdır.

Tarihî Gelişim​

• İlk prototipler II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru geliştirildi.
• İlk başarılı turboprop uçuşu 1945’te İngiliz yapımı Gloster Meteor ile gerçekleşti.
• 1950’lerde sivil havacılığın temelini atan modellerden biri Vickers Viscount oldu.
• Günümüzde bölgesel uçuşlarda halen vazgeçilmezdir.