Sabiha Tansuğ (1933-2023)

Sabiha Tansuğ, (1 Ocak 1933, Yunanistan - 24 Ocak 2023, İzmir) etnolog, koleksiyoner ve Türk kültürü araştırmacısıydı. Anadolu'daki giyim kültürüne dair geniş bir koleksiyonun sahibi olan Tansuğ'un koleksiyonundaki Anadolu başlıklarından olan Ankara başlığı, ilk defa 1971 yılında basılan ve 1989'a kadar tedavülde kalan 50 kuruşluk madeni paranın üzerinde yer almıştır. 2023 yılında, 90 yaşındayken, İzmir'de hayatını kaybetmiştir.

Sabiha Tansuğ, 1 Ocak 1933'te Yunanistan'ın Gümülcine kentinde doğdu. Ailesi, Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesi sonrasında Batı Trakya'da kalmasına izin verilen Türk gruplarından biriydi. Çocukluğunu burada geçiren Tansuğ, İkinci Dünya Savaşı sırasında Yunanistan'ın Almanya tarafından işgal edilmesi sonucunda ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç etti. Yunanistan'dayken öğretmenlik yapan babası, Türkiye'de mesleğini icra edememesi üzerine tütün tarlalarında işçi olarak çalışmaya başladı. Ailesiyle birlikte Tire, Akhisar ve Bergama gibi ilçelere sezonluk çalışmaya gidip onlara destek olan Sabiha'nın ilk gençliği ise böylece çeşitli Ege ilçelerinde şekillendi. Geleneksel kıyafetlere olan ilgisi ilk defa 1943 yılında, o dönem devam ettiği okulunda düzenlenen 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı etkinlikleri kapsamında taktığı ve eğribaş adı verilen yöresel bir başlıkla ortaya çıktı.

1946'da İzmir Göztepe Kız Sanat Okulu'na yazıldı. Buradan mezun olduktan sonra 1953 yılında İstanbul'a taşınma kararı alan Sabiha Tansuğ, Beyoğlu'nda bir terzinin yanında çalışmaya başladı. Aynı dönemde ressam Nuri İyem'den dersler alarak çeşitli karma sergilere katıldı. 1963'te Paris ve Viyana'ya yaptığı gezilere esnasında bu şehirlerdeki kahve kültürünü gözlemleyip kıyafet müzelerini gezme fırsatı buldu. 1964 yılında Pierre Loti Tepesi'ndeki bir dükkanı geleneksel Türk kahvehanesi tarzında restore ettirerek işletmeye başladı. Ayrıca bir gazetede turizm yazıları yazmak için Ege bölgesinde araştırma gezilerine çıktı.1965 senesinde gazeteci Haluk Tansuğ ile evlenen Sabiha Hanım, bu tarihten itibaren Anadolu'nun farklı noktalarına seyahatler yaparak 2000 yılına kadar devam edecek olan etnografya araştırmalarına başladı. İlk sergisini 1967 yılında, Avusturya'nın başkenti Viyana'da açtı. Günden güne genişleyen koleksiyonunu çeşitli dergilerde yazdığı yazılarla tanıtmaya devam etti. 1968'de, dönemin darphane müdürünün isteği üzerine Ankara gelin başı ile bir fotoğraf çektirdi. Bu fotoğraftaki başlık madeni para üzerinde kullanıldı. Madeni 50 kuruş üzerindeki resim hayali olarak yaratılmış ortalama bir Türk kadın resmidir. Binche'de açılan Maskeler Müzesi'nde Anadolu Maskeleri köşesini kurdu. 1975'te Rotterdam'da, 1976'da Strassburg'da, 1980'de Roma La Sapienza Üniversitesi'nde ve 1985'te Köln'de sergiler açtı. 1988'de Düsseldorf'ta, Dresdner Bank'ta da koleksiyonun bazı parçalarını sergiledi.

Sabiha Tansuğ 24 Ocak 2023 tarihinde, tedavi görmekte olduğu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde hayatını kaybetti. Naaşı 25 Ocak 2023'te Güzelbahçe Yalı Camii'sinde kılınan cenaze namazının ardından Bademler Köyü Mezarlığı'na gömüldü.