Osmanlı’da Futbol

Osmanlı Devleti içerisinde en yaygın spor etkinlikleri okçuluk ve güreş olmakla beraber bu faaliyetler de disiplinsiz bir şekilde yürütülmekteydi. 1870’lere gelindiğinde Batılılaşmanın etkisiyle beraber ülkedeki spor faaliyetleri Robert Koleji ve Mekteb-i Sultanî (Galatasaray Lisesi) öncülüğünde nizamlı olarak yürütülmeye başlanılmıştı.



Futbol, bugünkü Türkiye sınırları içerisinde ilk kez İzmir-Bornova’ya yerleşen İngiliz aileler Lafontaine’ler, Giraud’lar, Whittall’ler ve Charnaud’larca oynanmıştır. Selanik ve İzmir’in başını çektiği futbol müsabakaları ilk zamanlar Rumlar arasında yayılmıştır.

Football Clup Smyrna (İzmir Futbol Kulübü)​

1894 yılında ilk futbol klübü İzmir’de İngilizler tarafından kuruldu. 1895’te ise başkent İstanbul’da futbol müsabakaları yapılmaya başlanmış, 1904’e kadar İzmir karma takımları ile İstanbul karma takımları arasında oynanan maçların hepsini İzmir karması kazanmıştır. Osmanlı Devleti içerisinde futbol ilk bu şekilde Rum tebaa ve İngilizler’in öncülüğünde ortaya çıkmış ve kısa sürede popüler hale gelmiştir. Türkler arasında yayılması ise istibdat yönetimi dolayısıyla pek mümkün olmamıştır. Buna rağmen ilk Türk futbol takımı Amiral Hüseyin Hüsnü Paşa’nın Mekteb-i Bahriye öğrencisi olan oğlu Fuad Hüsnü Bey tarafından İstanbul’da, dikkat çekmemek için, İngilizce bir isimle “Black Stocking”(Siyah Çoraplılar) kurulmuştur. İlk maçını 26 Ekim 1901 günü Papazın Çayırı’nda Rum takımına karşı yapan takım-5-1 yenilecektir. Bu takımın kadrosi ise şöyle idi: Fuad Hüsnü, Reşat Danyal, Kemal Nuri, Fahri, Nureddin, Hafız Mehmed, Hafız Mustafa, Emcet, Şevki ve Tamburacı Osman Pehlivan Beyler… Ancak bu maç takımın ilk ve son maçı olmuş çünkü kısa süre sonra saraya jurnallenen takımdan bazı isimler yakalanmış, bazıları ise kaçmıştır.

Fuad Hüsnü Bey’in futbol macerası sona ermeyecek, 1908 yılından itibaren 3 sezon Galatasaray’da oynayarak şampiyonluk sevinci yaşamıştır. 1912’de İngiltere’ye subay olarak gönderildiyse de orada da futbol yaşamına ara vermemiştir. I. Dünya Savaşı çıkınca memlekete geri dönecek, savaş sonrasında ise 1915-21 tarihleri arasında Fenerbahçe’nin teknik direktörlüğünü yürütecektir.



Daha sonra ise İstanbul’daki İngiliz kulüpleri kendi aralarında 1903’te bir lig kurmasıyla artık futbol ülkemize tam olarak yerleşmeye başladı. Kadıköy’deki çayırlarda İngilizler ile Rumlar arasında oynanan maçlar futbolun kalbi konumundaydı. Ne var ki Türkler hala etkinlikleri izleyen konumdaydılar. Taa ki Mekteb-i Sultanî’nin 10. sınıf öğrencisi Ali Sami (Yen)’in öncülüğünde 20 Ekim 1905 günü Galatasaray’ı kurana kadar. Bu takım 1905-1906 sezonunda üçüncüsü düzenlenen İstanbul Futbol Ligi’ne katılan ilk Türk takımı da olmayı başarmıştı. 1907’de ise Kadıköy’deki bir grup genç tarafından, bir diğer efsane Fenerbahçe takımı kurulmuştu.

Şampiyon Galatasaray​

1907-1908 sezonunda ise Galatasaray ligde şampiyon olmuş ve böylece ilk kez bir Türk takımı İstanbul Ligi’ni şampiyon olarak tamamlamıştı. Bu şampiyonlukla Türk futbol tarihinde, II. Meşrutiyet’in getirdiği hava ile yeni bir dönem başlıyor, Galatasaray ve Fenerbahçe’nin ardından İzmir, Ankara, Trabzon ve Adana gibi illerimizde de takımlar kurulmaya başlanılıyordu. 1903’te bir jimnastik klübü olarak kurulan Beşiktaş da futbola bu dönemde el atacaktır. Artık futbolda Türk takımları söz sahibi olmaya başlamış ve bu gelişme şampiyonlukları da beraberinde getirmişti.



1911-1922 arasında ise kulüplerimizin nice oyuncuları birçok cephede şehit düşmüşlerdir. 1923 yılına gelindiğinde ise artık Cumhuriyet kurulmuş ve yeni rejimin kurumları oluşmaya başlanmıştı. Bu kurumlardan birisi de Türk sporunun ilk örgütü olan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı idi. Ülkedeki sporun disiplinli bir şekilde yürütülmesi amacıyla kurulan TİCİ, gerek yur içindeki milli hisleri hareket geçirme, gerekse yurt dışında yeni kurulan devletin tanıtımı yapma misyonunu da üstlenmişti. Bu dönemde, 1923 yılında TİCİ çatısı altında ilk futbol federasyonu Türkiye Futbol Heyet-i Müttehidesi kurulmuştur. Federasyon aynı sene FIFA’ya üyelik için başvurmuş ve 21 Mayıs’ta 26. üye olarak kabul edilmiştir.

1924’te, Türkiye Futbol Heyet-i Müttehidesi tarafından “Asosiyeşın Beynelmilel Federasyanu Nizamnamesi” yayınlanmıştır. Bu nizamname, FIFA’nın o yıllardaki nizamnamesinin Türkçe çevirisi niteliğindedir.


Kaynak: https://www.tarihikadim.com/osmanlida-futbol-ve-osmanli-turkcesi-futbol-nizamnamesi/