Petrikor Nedir?

petrikor.webp

Petrikor, bazı bitkiler tarafından salgılanan ve daha sonra kuru dönemlerde killi topraklar ve kayalar tarafından emilen yağlı bir sıvıdır. Ayrıca çimlenme sırasında bitki tohumlarını ıslatarak bitkilerin kuraklık dönemlerine daha iyi dayanmasını sağlar. Bu yağ, ıslak toprak kokusunun oluşmasına katkıda bulunur.

Etimoloji​

Terim, 1964'te her ikisi de Avustralyalı olan kimyager Isabel Joy Bear ve mineralog Roderick G. Thomas tarafından, Antik Yunanca kaya anlamına gelen "pétra" veya "pétros", ayrıca Yunan mitolojisinde tanrıların damarlarında akan sıvı anlamındaki "ikhṓr" kelimelerin birleşiminden oluşturulmuştur.

Tanım​

Yağmurdan sonra bu yağ, çökelti bileşikleri ile birleşerek uçucu organik bileşikler açığa çıkarır ve bunlar geosmin ile birleştiğinde kısa bir süre için atmosferde kalan bu çok özel toprak kokusunu üretir. Sağanak yağmurun tazelediği ıslak yolun kokusu da karakteristiktir. Ozon bitümdeki petrikor ve aromatik bileşiklerle birleşerek bu kokuyu oluşturur.

Yerde bulunan veya yağmur damlasında çözünen Geosmin ve diğer petrikor uçucu bileşikleri aerosol olarak salınır ve rüzgar tarafından çevredeki alanlara taşınır. Yağış yeterince kuvvetliyse, petrikor kokusu (geosmin ve 2-metilizoborneol gibi diğer bileşiklerden kaynaklanan toprak kokusu) rüzgar sayesinde hızla yayılır ve böylece yağmurdan uzaktaki insanları yağışın yaklaştığı konusunda uyarır.

Araştırmalar​

2015 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'ndeki (MIT) araştırmacılar, kokunun havada nasıl hareket ettiğini kaydetmek için yüksek hızlı kameralar kullandılar. Testler, yapay malzemeler ve toprak örnekleri de dahil olmak üzere 28 farklı yüzey türü üzerinde yaklaşık 600 deneyden oluşuyordu. Bir yağmur damlası gözenekli bir yüzeye düştüğünde, gözeneklerdeki hava küçük kabarcıklar oluşturur, bu kabarcıklar yüzeye çıkar ve aerosoller yayar. Bu tür aerosoller topraktan kokunun yanı sıra bakteri ve virüsleri de taşır.

Daha yavaş düşen yağmur damlaları, şiddetli sağanak yağmura göre daha az yıkanıp seyreltildiği için havaya daha fazla aerosol yayma eğilimindedir. Bu, hafif yağmurlardan sonra petrikorun neden daha sık görüldüğünü açıklayabilir.