Kobra Etkisi Nedir?

Kobra etkisi, bir problemi çözmek için yapılan bir eylemin ya da teşviklerin, problemi daha da kötüleştirmesine denir. Bu terim, genellikle ekonomi ve siyasetteki yanlış kararların nasıl istenmeyen sonuçlara neden olabileceğini göstermek için kullanılır.

Kobra etkisi terimi, İngiliz yönetimi altındaki Hindistan'da meydana gelen bir olayı tanımlayan bir anekdottan gelir. İngiliz Hükûmeti, Delhi'deki zehirli kobraların sayısı konusunda endişeliydi. Bu nedenle Hükûmet, her ölü kobra için bir ödül teklif etti. Başlangıçta bu başarılı bir stratejiydi, ödül için çok sayıda yılan öldürüldü. Ancak nihayetinde girişimci insanlar, gelir elde etmek için kobra üretmeye başladı. Hükûmet bu durumun farkına vardıktan sonra ödül programını iptal etti. Kobra yetiştiricileri artık değersiz yılanlarını doğaya serbest bıraktıklarında vahşi kobra nüfusu daha da arttı.

Benzer bir olay, 1902'de Fransız sömürge yönetimi altındaki Vietnam'ın (o zamanlar Fransız Çinhindi olarak biliniyordu) Hanoi kentinde meydana gelen Büyük Hanoi Sıçan Katliamıdır. Fransız sömürge yönetimi, öldürülen her fare için bir ödül ödeyen bir ödül programı oluşturdu. Ödülü almak için, insanlar farenin kopmuş kuyruğunu getirmek zorundaydı. Ancak sömürge yetkilileri, Hanoi'de kuyruksuz fareler fark etmeye başladı. Gerçekten de, Vietnamlı fare avcıları fareleri yakalayıp kuyruklarını kesip sonra kanalizasyona salıyorlar, böylece daha fazla fare üretebiliyorlar ve fare avcılarının geliri artıyordu.