Hacı Bektâş Velî (1209, Nişabur - 1271, Nevşehir); Mistik, seyyid, mutasavvıf, âlim ve İslam filozofu. Alevi-Bektâşilik'in fikir ve isim öncülerindendir. Kendisinin yolunu takip edenlere Bektâşi adı verilir.Horasan Melametîliğinin (Melamîler 8. yüzyılda Samanîler devrinde Horasan, İran’ında faaliyet gösteren bir sufi topluluk) önde gelen temsilcilerinden Yusuf Hemedani'nin öğrencisi Hoca Ahmed Yesevi tarafından kurulmuş olan Yesevîlik tarikâtının Anadolu'daki en fa'al uygulayıcısı konumunda 13. yüzyıl Anadolu'sunun İslâmlaşma sürecine önemli katkılarda bulunarak adını “Horasan Erenleri” olarak anılan şahsiyetler arasına yazdıran, 16. yüzyılda ise Balım Sultan önderliğinde 14. ile 15. yüzyıl Azerbaycan ve Anadolu'sunda yaygınlaşmış olan Hurûfîlik akımının etkisi altında kalınmak suretiyle ibahilik, teslis (üçleme), tenasüh ve hülul anlayışlarını da bünyesine alarak kurumsallaşan Bektaşîlik tarikâtının isim babası, Kalenderî / Haydarî şeyhi, islam mutasavvıfı.
Lokman Parende'den ilk eğitimi almış ve Hoca Ahmed Yesevî (1103-1165)'nin öğretilerini takip etmişti. Bundan dolayı Yesevi'nin halifesi olarak kabul edilmektedir. Anadolu'ya geldikten sonra kısa zamanda tanınarak kıymetli talebeler yetiştirdi. Hacı Bektâş Velî kendisinin de bağlı olduğu "Ahilik Teşkilâtı" ile, Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrinde Anadolu'da sosyal yapının gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.
Hayatının büyük bir kısmını Sulucakarahöyük’te (Hacıbektaş) geçiren Hacı Bektâş Veli, ömrünü de burada tamamlamıştır. Mezarı, Nevşehir iline bağlı Hacıbektaş ilçesinde bulunmaktadır.
Hacı Bektaş-ı Veli Külliyesi
Hacı Bektâş-ı Velî Külliyesi, Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesinde yer alır. Külliyenin merkezi Hacı Bektâş-ı Velî’nin türbesidir. Hacı Bektâş-ı Velî’nin 1271 yılı civarında hayatını kaybettiği düşünülmektedir. Hacı Bektâş-ı Velî, eski adı Sulucakarahöyük olan bu yere gelir ve burada bir zaviye kurar. Bu zaviyeden bugüne ulaşan tek yapının Kızılca Halvet adlı halvethâne olduğu düşünülmektedir. Türbe ise Selçuklu üslubunu yansıtır ve 1270’li yıllarda inşa edilmiş olduğu sanılmaktadır. Külliye’nin diğer unsurları daha sonraki farklı farklı tarihlerde inşa edilmiştir. Hacı Bektâş-ı Velî Külliyesi, çoğu unsuru bugüne ulaşabilen ender tarikat külliyelerinden biri olarak Türk mimarlık tarihinde önemli bir yere sahiptir. Külliye ayrıca Bektaşiliğin en önemli merkezidir.
